Έντονες αντιδράσεις από την κοινωνία των πολιτών έχει προκαλέσει το νομοσχέδιο για την «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας», το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στις 17 Απριλίου του τρέχοντος έτους. Οι αντιρρήσεις έγκεινται στην κατ’ ουσίαν άνευ όρων επιχειρηματική «αξιοποίηση» της ακτογραμμής της χώρας, η οποία προσεγγίζει τα 15.000 χλμ.
Πέραν, όμως, των ανωτέρω, το εν λόγω σχέδιο νόμου εισάγει ρυθμίσεις για τη νομιμοποίηση συγκεκριμένων αυθαίρετων κατασκευών τα οποία βρίσκονται εντός ζώνης αιγιαλού και παραλίας, εφόσον έχουν κατασκευαστεί έως τη θέση σε ισχύ του επικείμενου νόμου. Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη νομοθετική πρόβλεψη, η οποία έρχεται αναμφίβολα σε αντίθεση με κάθε προγενέστερη ρύθμιση, αφορώσα τη δυνατότητα τακτοποίησης των αυθαίρετων κατασκευών.
Το μείζον ζήτημα των αυθαιρέτων που απασχολεί, διμερώς, την εκάστοτε Ελληνική Κυβέρνηση και μεγάλη μερίδα των πολιτών, επιχειρήθηκε να διευθετηθεί παλαιόθεν, και συγκεκριμένα από το έτος 1977 με το ν. 720/1977 και έπειτα, το έτος 1983 με το ν. 1337/1983, γνωστό ως «Νόμο Τρίτση». Λίαν προσφάτως, με τους νόμους 3843/2010, 4014/2011 και 4178/2013, προβλέφθηκε εκ νέου η δυνατότητα τακτοποίησης των αυθαίρετων τμημάτων κτιρίων και των αυθαίρετων κατασκευών. Στο σύνολο των ανωτέρω νομοθετημάτων ρητώς εξαιρούνται και δεν υπόκεινται στις διατάξεις τους τα αυθαίρετα κτίρια και εν γένει κατασκευές, οι οποίες βρίσκονται στον αιγιαλό και τη ζώνη παραλίας.
Στις διατάξεις του άρθρου 15 του νέου σχεδίου νόμου προβλέπεται η δυνατότητα νομιμοποίησης των έργων, τα οποία βρίσκονται στον αιγιαλό, την παραλία ή τη θάλασσα, την όχθη, την παρόχθια ζώνη και το υδάτινο στοιχείο των περιοριστικά αναφερόμενων στο εν λόγω νομοσχέδιο ποταμών, λιμνών και τεχνητών λιμνών και τα οποία «εξυπηρετούν δημόσιους, κοινωφελείς, ερευνητικούς ή επιχειρηματικούς σκοπούς».
Μεταξύ των προϋποθέσεων που τίθενται για την έκδοση της σχετικής απόφασης νομιμοποίησης από το Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο οποίος ορίζεται ως το μόνο αρμόδιο προς τούτο όργανο, περιλαμβάνονται όροι για την περιβαλλοντική προστασία. Ειδικότερα, με την απαιτούμενη αίτηση του ενδιαφερόμενου προς την αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία, συνυποβάλλεται η σχετική απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων του έργου ή της δραστηριότητας. Επιβάλλεται στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι για την κατηγορία των έργων και δραστηριοτήτων που ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (υποκατηγορία Α2 του άρθρ. 1 του ν. 4014/2011) η τελευταία εκδίδεται με απόφαση του ίδιου ως άνω αρμοδίου οργάνου, ήτοι του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Στην περίπτωση δε, κατά την οποία για την κατασκευή του έργου δεν απαιτείται η έκδοση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, αρκεί η υποβολή έκθεσης εκ μέρους του αιτούντος στην αρμόδια για την προστασία του περιβάλλοντος υπηρεσία της οικείας Περιφέρειας, στην οποία περιγράφονται οι οχλήσεις στο περιβάλλον από τη λειτουργία του έργου και προτείνονται τα ενδεικνυόμενα μέτρα για την άρση ή την ελαχιστοποίησή τους. Επί της έκθεσης εκδίδεται συνοπτική γνωμοδότηση της υπηρεσίας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία του έργου και τους όρους ελαχιστοποίησης των επιβλαβών επιδράσεων, ύστερα από γνώμη της αρμόδιας για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας υπηρεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Κατόπιν των ανωτέρω, το εν λόγω σχέδιο νόμου παρέχει τη δυνατότητα νομιμοποίησης κυρίως των αυθαιρέτων επιχειρηματικής χρήσης σε όλη την παράκτια, παραλίμνια και παραποτάμια ζώνη της χώρας, έναντι τιμήματος το οποίο καθορίζεται από την Κτηματική Υπηρεσία για την παράνομη χρήση της έκτασης. Σε συνδυασμό με τις διατάξεις που προβλέπουν τη δυνατότητα παραχώρησης χρήσης του αιγιαλού και της παραλίας, δίδεται κατ’ ουσίαν το δικαίωμα εκμετάλλευσής τους από ιδιώτη και ειδικότερα το δικαίωμα εκτέλεσης έργων επ’ αυτών, συνεπαγομένου εντέλει του κινδύνου υποβάθμισης του περιβάλλοντος και αλλοίωσης του τοπίου.
Η «βιώσιμη» ανάπτυξη είχε προ πολλού στοχοποιηθεί, στο μέτρο που μεταξύ του κοινωνικού, περιβαλλοντικού και οικονομικού παράγοντα, ο τελευταίος παρίσταται ως ο κατ’ εξοχήν ευνοημένος. Στο όνομα της οικονομικής κρίσης, η εν λόγω αρχή έχει μετατραπεί σε πανάκεια, αδρανοποιώντας την εκ του Συντάγματος επιβεβλημένη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, με όχημα την κατά συρροή αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων που ακροβατεί στα όρια της νομιμότητας. Διότι τελικά, ίσως η οικονομική κρίση, και ιδίως οι άμεσες και έμμεσες συνέπειές της, να έχουν γονιμοποιήσει το έδαφος για χρυσές επενδυτικές ευκαιρίες.
Από την Εύα Π. Δημητριάδη