- Με την υπ’ αριθμ. 3341/2013 απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές και ανεφάρμοστες οι διατάξεις του ν. 4014/2011, δυνάμει των οποίων είχαν «τακτοποιηθεί» οι αυθαίρετες κατασκευές.
Με την έκδοση του ν. 4178/2013, η Ελληνική Πολιτεία θέσπισε εκ νέου το νομικό πλαίσιο εντός του οποίου οι αυθαίρετες κατασκευές δύνανται να διατηρηθούν νομίμως για το χρονικό διάστημα των 30 ετών ή και να εξαιρεθούν οριστικά από την κατεδάφιση. Στο πεδίο εφαρμογής του νέου νόμου υπήγαγε ο Έλληνας νομοθέτης τόσο τις ήδη υπαχθείσες στις διατάξεις του προγενέστερου νόμου κατασκευές, όσο και άλλες αυθαίρετες κατασκευές, των οποίων όμως ο φέρων οργανισμός είχε ολοκληρωθεί έως τις 28-7-2011.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του ανωτέρω ν. 4178/2013, αναστέλλεται για τις υπαχθείσες στον εν λόγω νόμο κατασκευές η είσπραξη και η επιβολή κάθε κύρωσης για το προβλεπόμενο χρονικό διάστημα των 30 ετών, ενώ ταυτόχρονα δύναται να επέλθει οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση, κατόπιν της καταβολής του ενιαίου ειδικού προστίμου ή του σχετικού παραβόλου (άρθρ. 8). Οι εν λόγω συνέπειες εξαρτώνται από την εκάστοτε κατηγορία στην οποία υπάγεται η αυθαίρετη κατασκευή, οι οποίες (κατηγορίες) περιγράφονται διεξοδικά στο άρθρο 9 του ίδιου νόμου. Στον ενδιαφερόμενο εναπόκειται η απόδειξη ότι η αυθαίρετη κατασκευή έχει ολοκληρωθεί πριν την προαναφερόμενη κρίσιμη ημερομηνία, πρωτίστως με τη χρήση αεροφωτογραφιών (άρθρ. 5).
Η κρίση της συνταγματικότητας των διατάξεων του νέου ως άνω ν. 4178/2013 φέρεται εκ νέου ενώπιον της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αρχική δικάσιμος της κρινόμενης αίτησης ακυρώσεως ορίστηκε η 9η Μαΐου 2014, αναβλήθηκε δε για τις 10 Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους. Εύλογο είναι, βέβαια, ότι τυχόν αποδοχή, από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, των προβαλλόμενων ισχυρισμών αναφορικά με την αντισυνταγματικότητα των υπό κρίση διατάξεων, πρόκειται να επηρεάσει δυσμενώς το σύνολο των πολιτών οι οποίοι επέδειξαν εμπιστοσύνη προς την ελληνική Διοίκηση.
Πέραν των ανωτέρω, έντονη ανησυχία έχει προκαλέσει και η κατά συρροή έκδοση διοικητικών αποφάσεων, με τις οποίες ανακαλούνται οι δηλώσεις υπαγωγής στους προαναφερόμενους νόμους, εφόσον κρίνεται ότι εντέλει δεν πληρούνταν κατά το χρόνο της δήλωσης, οι τεθείσες στο νόμο προϋποθέσεις. Πρόκειται για δυσμενείς διοικητικές πράξεις, η έκδοση των οποίων συνεπάγεται τον (επανα)χαρακτηρισμό των κτισμάτων ως αυθαιρέτων και τη συνακόλουθη επιβολή κατεδαφίσεως. Κατά των αποφάσεων αυτών, προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης αίτησης ακυρώσεως ενώπιον του αρμοδίου Διοικητικού Εφετείου.
Περαιτέρω, ρητώς ορίζεται στο άρθρο 30§9 του ν. 4178/2013 ότι με υπουργική απόφαση του Υ.ΠΕ.Κ.Α. θα καθοριστεί η διαδικασία επιστροφής των προστίμων. Πρόκειται, ιδίως για περιπτώσεις κατά τις οποίες το ειδικό ενιαίο πρόστιμο που καταβλήθηκε για την «τακτοποίηση» της αυθαίρετης κατασκευής ανήλθε, εκ παραδρομής, σε χρηματικό ποσό μεγαλύτερο του προβλεπόμενου. Εν έτει 2014, ενάμιση έτος μετά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού και ενόψει της επικείμενης δικασίμου για την κρίση της συνταγματικότητας των διατάξεων αυτού, η υπουργική απόφαση δεν έχει ακόμα εκδοθεί.
- Κατόπιν των ανωτέρω, αδιαμφισβήτητη είναι η ανασφάλεια δικαίου η οποία διέπει το χρόνιο και δυσεπίλυτο ζήτημα των αυθαίρετων κατασκευών στην Ελλάδα. Αδιαμφισβήτητη είναι και η (δίκαιη) εμμονή του Έλληνα δικαστή να ερμηνεύει το άρθρο 24 του Συντάγματος σε βάρος των επιλογών του κοινού νομοθέτη, ο οποίος φέρεται να αδυνατεί να δώσει μια καίρια και, πρωτίστως, νόμιμη λύση. Διότι, το εγχείρημα διατήρησης σε ισχύ των διατάξεων που κρίνονται ως αντισυνταγματικές από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο με την έκδοση νέων νόμων, μπορεί να εξασφαλίζει χρόνο, δεν αρκεί όμως για τη ριζική αντιμετώπιση του φλέγοντος αυτού ζητήματος.
Σημειωτέον, ότι σε διαβούλευση έχει τεθεί το σχέδιο νόμου για την οριοθέτηση αιγιαλού και παραλίας, στις διατάξεις του οποίου προβλέπεται η δυνατότητα νομιμοποίησης των αυθαίρετων κατασκευών εντός της ζώνης αιγιαλού και παραλίας (άρθρ. 15), οι οποίες έχουν κατασκευαστεί έως την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου.
Η «κόκκινη γραμμή» στα αυθαίρετα φαίνεται να μην έχει ακόμα τεθεί. Ο κοινός νομοθέτης επιμένει σε άστοχες και αλυσιτελείς επιλογές, το τίμημα των οποίων καλείται να πληρώσει ο Έλληνας πολίτης. Ο σκόπελος της κρίσης της αντισυνταγματικότητας των διατάξεων του προγενέστερου ν. 4014/2011 ξεπεράστηκε άμεσα, διότι ο νέος ν. 4178/2013 είχε ήδη εκδοθεί πριν τη δημοσίευση της προαναφερόμενης υπ’ αριθμ. 3341/2013 απόφασης του ΣτΕ. Η κρίση, όμως, περί της συνταγματικότητας των διατάξεων του τελευταίου εν ισχύ νόμου επίκειται και οι αυθαίρετες κατασκευές κινδυνεύουν να βρεθούν και πάλι «στον αέρα», δίχως καμία προς το παρόν έτερη νομοθετική πρόβλεψη.
Από την Εύα Π. Δημητριάδη